Biblioteka

---

Biblioteka seminaryjna powstała wraz z rozpoczęciem działalności Studium Teologicznego w Krakowie Płaszowie, a więc w 1956 roku. Zaczęto wtedy gromadzić w domu macierzystym księgozbiór zawierający przede wszystkim literaturę teologiczną i ascetyczną. Wraz z przeniesieniem Studium Teologicznego do Stadnik została przeniesiona tam również biblioteka, w skład której weszły także zbiory Studium Filozoficznego, przeniesionego do Stadnik w 1964 roku.

Specyfika biblioteki seminaryjnej w Stadnikach polega przede wszystkim na gromadzeniu przez nią w miarę kompletnego zbioru dzieł z zakresu kultu Najświętszego Serca Pana Jezusa. Oprócz tego zawiera ona także główne dzieła z teologii i filozofii oraz podstawowe opracowania z innych dziedzin nauki i kultury.

Obecnie biblioteka składa się z trzech części: magazynu, czytelni (lektorium) i biblioteki ascetycznej. Magazyn główny gromadzi 63 tys. dzieł. Biblioteka zawiera również zbiór czasopism obejmujących 285 tytułów, w tym 80 obcojęzycznych. Ponadto w zbiorach biblioteki znajduje się 685 publikacji zgromadzenia i nowy dział prac naukowych, zawierający 219 opracowań. Czytelnia (lektorium) stanowi osobny księgozbiór, zawierający 6 tys. dzieł dotyczących poszczególnych dyscyplin teologii, filozofii, literatury, nauk ścisłych oraz czasopism. Biblioteka ascetyczna jest zbiorem podręcznym, zawierającym około 1 500 książek z dziedziny ascetyki i duchowości.

Zbiory magazynu i czytelni obsługiwane są przez Centralny Katalog Bibliotek "Fides" – Biblioteka Wyższego Seminarium Misyjnego Księży Sercanów (Biblioteka WSM SCJ Stadniki). 

 

 

BibliotekaTytułAutorTematISBNSeria

 

 

 

 

 

 

 

Katalog Biblioteki znajduje się w Centralnym Katalogu Bibliotek FIDES, w systemie Koha.

 

 

 

 

 

 

Biblioteka współpracuje z Katalogiem Zbiorów Polskich Bibliotek Naukowych NUKAT.

 

---

ADRES KORESPONDENCYJNY

Biblioteka WSM Księży Sercanów

Stadniki 81

32-422 Stadniki

 

TELEFON

+48 (12) 271-15-24 wew. 124

 

E-MAIL

biblioteka.wsm(at)scj.pl

 

---

ks. dr Leszek Poleszak SCJ

Biblioteka Wyższego Seminarium Misyjnego Księży Sercanów w Stadnikach 1964-2022

Library of the Higher Missionary Seminary of the Priests of the Sacred Heart in Stadniki 1964-2022

Źródło: „Fides. Biuletyn Bibliotek Kościelnych” Rok 28 (2022) nr 2(55) s. 129-147

 

Abstrakt

Biblioteka Wyższego Seminarium Misyjnego Księży Sercanów w Stadnikach w istotny sposób wpisuje się w dzieło formacji intelektualnej sercanów w Polsce. Pełni ona jednocześnie funkcję biblioteki prowincjalnej Prowincji Polskiej Zgromadzenia. Celem artykułu jest omówienie historii i misji biblioteki. Został on podzielony na cztery części: rys historyczny biblioteki, charakterystyka i udostępnianie księgozbioru, zbiór starodruków oraz wybrane publikacje Zgromadzenia Księży Najświętszego Serca Jezusowego.

Słowa kluczowe: Biblioteka Księży Sercanów w Stadnikach, Księża Sercanie, Wyższe Seminarium Misyjne Księży Sercanów w Stadnikach, sercanie, Serce Jezusa, misje

 

Abstract

The Library of the Higher Missionary Seminary of the Priests of the Sacred Heart in Stadniki is an important part of the work of intellectual formation of the Sacred Heart priests in Poland. It also serves as the provincial library of the Polish Province of the Congregation. The aim of the article is to discuss the history and mission of the library. It has been divided into four parts: the history of the library, the characteristics and access to the book collection, a collection of old prints and selected publications of the Congregation of the Priests of the Sacred Heart of Jesus.

Keywords: Library of the Priests of the Sacred Heart in Stadniki, Priests of the Sacred Heart, Higher Missionary Seminary of the Priests of the Sacred Heart in Stadniki, dehonians, Heart of Jesus, missions

 

Wprowadzenie

Biblioteka Wyższego Seminarium Misyjnego Księży Sercanów w Stadnikach stanowi ważny element w dziele formacyjnym Zgromadzenia Księży Sercanów w Polsce. Pełni ona jednocześnie funkcję biblioteki prowincjalnej Prowincji Polskiej Zgromadzenia. Celem artykułu jest omówienie historii i misji biblioteki poprzez wskazanie na jej rolę w formacji kandydatów do kapłaństwa i życia zakonnego oraz promocję publikacji związanych z kultem Najświętszego Serca Jezusowego i duchowością Zgromadzenia.

 

1. Rys historyczny Biblioteki Wyższego Seminarium Misyjnego Księży Sercanów w Stadnikach

Historia Biblioteki Wyższego Seminarium Misyjnego Księży Sercanów w Stadnikach jest ściśle związana z istnieniem klasztoru i seminarium w tym miejscu. Wprawdzie pierwsza możliwość osiedlenia się sercanów w Stadnikach pojawiła się pod koniec 1928 roku w związku z propozycją darowizny, nie doszła ona jednak do skutku z powodu palącej potrzeby budowy domu i kaplicy w Krakowie Płaszowie oraz niedoboru personelu, który mógłby zrealizować plan osiedlenia się w tym miejscu[1]. Klerycy sercańscy po raz pierwszy pojawili się w Stadnikach w wakacje 1940 roku[2]. Na stałe sercanie przybyli do Stadnik 22 maja 1944 roku. Była to ośmioosobowa grupa nowicjuszy wraz z mistrzem nowicjatu ks. Władysławem Majką SCJ i br. Paschalisem Świdrem SCJ – kucharzem. Musieli oni opuścić dom macierzysty w Krakowie w związku z częściowym jego zajęciem przez Niemców, w celu z utworzenia tam w marcu 1944 roku koszarów kolumny transportowej armii niemieckiej[3]. Nowicjusze zamieszkali w przystosowanym do ich potrzeb dworku państwa Michalików. Pierwsza profesja tej grupy nowicjuszy miała miejsce 25 marca 1945 roku[4]. Właściwy dom nowego nowicjatu wybudowany został na dziedzicznym gruncie ks. Stanisława Michalika SCJ i br. Antoniego Szewca SCJ, w pobliżu domu państwa Michalików. Kuria Metropolitalna w Krakowie zezwoliła na budowę klasztoru przeznaczonego na nowicjat dnia 19 września 1946 roku. Jego budowa rozpoczęta wiosną 1947 roku, została zwieńczona poświęceniem nowego domu już 15 sierpnia 1948 roku[5]. W dniu 1 marca 1951 roku utworzono w Stadnikach niezależną parafię, której pierwszym proboszczem został ks. Czesław Kunda SCJ a wikariuszem ks. Dionizy Bucki SCJ[6].

Od września 1953 roku klasztor stał się wspólną siedzibą dla nowicjatu i Studium Humanistycznego, przygotowującego do eksternistycznych egzaminów maturalnych. Wzrost liczby kandydatów do Zgromadzenia wymusił decyzję o rozbudowie domu. W styczniu 1954 roku nowicjat został przeniesiony do Węglówki. W dniu 31 lipca 1954 roku władze komunistyczne zlikwidowały dom zakonny w Stadnikach. W miejsce zakonników przesiedlono Siostry Służebniczki Najświętszej Maryi Panny ze Śląska Opolskiego, dla których klasztor stał się miejscem przymusowej pracy[7].

Odzyskanie klasztoru umożliwiło powstanie w nim, we wrześniu 1957 roku, Niższego Seminarium. W tym czasie trwała także dalsza rozbudowa klasztoru, który stał się odtąd wspólną siedzibą uczniów Niższego Seminarium oraz przebywających w nim w dalszym ciągu kleryków. W lutym 1960 roku, ze względu na obawę o utratę domu stadnickiego, przeniesiono tutaj z Krakowa Płaszowa Studium Teologiczne, które zostało erygowane dnia 8 października 1956 roku. Niższe Seminarium natomiast zostało przeniesione do klasztoru w Krakowie Płaszowie. Dnia 13 września 1962 roku poświęcono kaplicę seminaryjną.  W dniu 28 sierpnia 1964 roku Studium Filozoficzne (powołane do życia 25 września 1960), zostało przeniesione z Krakowa do Stadnik i w ten sposób utworzono Studium Filozoficzno-Teologiczne, które z czasem zmieniło nazwę na Wyższe Seminarium Misyjne Księży Sercanów. Datę inauguracji roku akademickiego 1964/65 w dniu 21 września 1964 roku, po połączeniu Studium Filozoficznego i Teologicznego, uważa się za początek istnienia seminarium w obecnym kształcie[8].

Zbiory biblioteczne zaczęto gromadzić w okresie działalności Studium Teologicznego w Krakowie. Księgozbiór domu macierzystego zawierał przede wszystkim literaturę teologiczną i ascetyczną. Wraz z przeniesieniem Studium Teologicznego do Stadnik, przeniesiona została również biblioteka. W skład biblioteki seminarium weszły także zbiory Studium Filozoficznego, które zostało przeniesione do Stadnik w 1964 roku. W tym okresie brakowało jednak systematycznie tworzonego księgozbioru[9].

25 marca 1960 roku na żądanie Sekretariatu Prymasa Polski sporządzono sprawozdanie, z którego wynikało, że biblioteka liczyła wtedy około 15 000 pozycji, w tym 6000 z nauk teologicznych i pomocniczych, umieszczonych w 25 działach. Spośród czasopism naukowych, krajowych i zagranicznych, wymieniono wówczas: „Ephemerides Liturgicae”, „Znak”, „Ruch Biblijny i Liturgiczny”, „Homo Dei”, „Katechetę”, „Więź” i „Mówią wieki”. Już wtedy biblioteka dysponowała osobną czytelnią, w której znajdowały się encyklopedie, słowniki, podręczniki, czasopisma i gazety[10].

Ze Sprawozdania z działalności Studium Teologicznego z 1965 roku można się dowiedzieć, że biblioteka prenumerowała na bieżąco polskie czasopisma teologiczne i filozoficzne. W tym okresie istniała także czytelnia czasopism naukowych, choć brak w niej było jeszcze czasopism zagranicznych. Wciąż brakowało również dobrego usystematyzowania książek, spisu inwentarza, odpowiedniego pomieszczenia. Odczuwalny był niedobór funduszy, koniecznych do lepszej organizacji księgozbioru. Jako antidotum postulowano utworzenie Prowincjalnej Biblioteki Scholastykatu, która – według pomysłu ks. Michała Wietechy SCJ – miałaby podlegać przełożonemu prowincjalnemu[11].

W roku jubileuszowym 25-lecia istnienia seminarium 1980/81 biblioteka była podzielona na dwie części: magazyn ogólny i lektorium. Druki zwarte zawierały wówczas 30 000 tytułów (teologia – 12 500, filozofia – 2500, treść ogólna – 11 500, beletrystyka – 4500). W skład księgozbioru wchodziło także 130 tytułów czasopism: 80 tytułów bieżących (63 polskich: 25 ogólnych, 38 teologicznych i filozoficznych), 25 tytułów obcojęzycznych (4 filozoficzne, 21 teologicznych). Biblioteka zawierała wówczas dwa katalogi: alfabetyczny i systematyczny[12].

W roku 1983 wybudowano nowe pomieszczenie dla potrzeb biblioteki. Umieszczone w nim zostały książki z beletrystyki, czasopisma, dublety oraz podręczniki i skrypty. Wraz z zagospodarowaniem magazynu głównego, zmodernizowano wówczas lektorium (czytelnię), nadając jej nowy wystrój. W tym okresie również starodruki zostały umieszczone w specjalnie wykonanej szafie[13]. W kolejnych latach następował dalszy rozwój biblioteki. Gromadzono nowe zbiory, utworzono również dział podręczny biblioteki – bibliotekę ascetyczną.

W związku z rozrastaniem się księgozbioru, podjęto dyskusję nad możliwymi wariantami powiększenia magazynu biblioteki. W 2003 roku powstał nawet projekt, który przewidywał rozbudowanie pomieszczeń biblioteki i dobudowanie nowego budynku, w którym znalazłoby miejsce nowe lektorium (czytelnia) i część magazynowa. Nie znalazł on jednak akceptacji ze strony Zarządu Polskiej Prowincji Księży Sercanów i nie został ostatecznie zrealizowany[14].

Ponieważ problem jednak narastał i magazyn wypełnił się praktycznie w całości, zdecydowano się na inne rozwiązanie. Od listopada 2017 roku do 15 stycznia 2018 roku przeprowadzony został gruntowny remont magazynu głównego biblioteki seminaryjnej. Usunięto wówczas stare regały biblioteczne, wymieniono instalację elektryczną, zamontowano nowe okna i drzwi, założono nową wykładzinę i pomalowano pomieszczenia magazynu. Kolejnym etapem, który zakończył się 15 marca 2018 roku, był montaż nowych regałów przesuwnych, które wykonała firma Silesia Meble. Dzięki nowym regałom biblioteka może obecnie pomieścić niemal trzy razy więcej książek i czasopism, niż do tej pory. 12 listopada 2018 roku rozpoczęto prace remontowe w dwóch kolejnych pomieszczeniach biblioteki: w katalogach i w pracowni bibliotekarza. Wymieniono okna i drzwi, instalację elektryczną, oświetlenie i pomalowano ściany. Prace zakończono 11 lutego 2019 roku[15].

Funkcję dyrektorów biblioteki pełnili: ks. Adam Włoch SCJ (1961-1970), ks. Jan Hojnowski SCJ (1970-1980), ks. Stanisław Marek Dadej SCJ (1980-1982), ks. Stefan Kajta SCJ (1982-1985), ks. Jerzy Wełna SCJ (1985-1990, 1999-2007), ks. Józef Golonka SCJ (1990-1992), ks. Grzegorz Piątek SCJ (1992-1993), ks. Józef Gaweł SCJ (1993-1998), ks. Wiesław Pietrzak SCJ (1998-1999), ks. Jerzy Mondel SCJ (2007-2010), ks. Krzysztof Napora SCJ (2010-2012), ks. Robert Ptak SCJ (2013-2016), ks. Leszek Poleszak SCJ (od 2016 roku)[16].

 

2. Charakterystyka i udostępnianie księgozbioru

Specyfika księgozbioru Biblioteki Wyższego Seminarium Misyjnego Księży Sercanów w Stadnikach polega przede wszystkim na gromadzeniu w miarę kompletnego zbioru z zakresu kultu Najświętszego Serca Pana Jezusa oraz publikacji Zgromadzenia Najświętszego Serca Jezusowego pochodzących z różnych prowincji. Oprócz tego gromadzone są w niej publikacje z teologii, filozofii, prawa kanonicznego, a także podstawowe pozycje z innych dziedzin nauki i kultury. Cechą charakterystyczną księgozbioru jest również obszerny zasób dzieł z patrystyki, publikacji sercańskiego wydawnictwa EDB z Bolonii oraz Wydawnictwa Księży Sercanów Dehon. Biblioteka gromadzi także publikacje dotyczące założyciela Zgromadzenia, czcigodnego sługi Bożego o. Leona Dehona[17].

Biblioteka składa się z trzech części: magazynu głównego, lektorium (czytelni) i biblioteki ascetycznej. Do roku 2018 księgozbiór był podzielony na kilka części: teologię (sygnatura T), filozofię (sygnatura F), wiedzę powszechną (sygnatura WP), beletrystykę (sygnatura BL), publikacje zgromadzeniowe (sygnatura Z). Obecnie publikacje książkowe mają nadawane sygnatury według wielkości publikacji (A – do 20 cm, B – do 25 cm, C – do 30 cm, D – do 40 cm, E – większe). Starodruki posiadają sygnatury według ich wielkości: SA, SB, SC, SD, SE. W magazynie biblioteki znajduje się też zbiór prac dyplomowych (prace seminaryjne, magisterskie, doktoraty) oznaczonych sygnaturą P. Odrębną grupę stanowią publikacje znajdujące się w lektorium (księgozbiór podręczny), którym nadawana jest sygnatura według działów, w których są umieszczone. W skład księgozbioru wchodzi również ok. 2,5 tys. nieskatalogowanych podręczników i pomocy językowych przeznaczonych dla studentów seminarium. Czasopisma znajdujące się w lektorium otrzymują sygnaturę L, natomiast znajdujące się w magazynie – sygnaturę KC. Oprócz publikacji książkowych i czasopism, biblioteka posiada także zbiór audiobooków, książek cyfrowych, wydawnictw muzycznych i filmów.

Podstawowym źródłem rozszerzania zbiorów jest zakup. Od początku istnienia biblioteki dokładano starań, by gromadzić publikacje wydawane w Polsce i zagranicą. Książki pochodzą także z darów członków Zgromadzenia oraz osób bądź instytucji spoza Instytutu. Gdy chodzi natomiast o czasopisma, głównym sposobem ich nabywania jest prenumerata. Część czasopism trafia do biblioteki w ramach wymiany międzybibliotecznej.

Księgozbiór biblioteki liczy obecnie około 70,5 tys. woluminów (57 tys. rekordów bibliotecznych – książki i czasopisma)[18], w tym 387 starodruków^[19], 369 prac dyplomowych, 4043 woluminów znajdujących się w księgozbiorze podręcznym (lektorium) oraz 285 tytułów czasopism^[20], w tym 68 tytułów w stałej prenumeracie (10 tytułów obcojęzycznych)^[21]. W zbiorze czasopism można odnaleźć takie czasopisma jak: „Acta Apostolice Sedis”, „Anamnesis”, „Ateneum Kapłańskie”, „Christianitas”, „Collectanea Theologica”, „Ephemerides Liturgicae”, „Ethos”, „Forum Philosophicum”, „Gregorianum”, „Homo Dei”, „Jus Matrimoniale”, „Liturgia Sacra”, „Polonia Sacra”, „Prawo Kanoniczne”, „Rassegna di Teologia”, „Rivista Biblica”, „Roczniki Filozoficzne”, „Roczniki Nauk Prawnych”, „Roczniki Teologiczne”, „Ruch Biblijny i Liturgiczny”, „Saeculum Christianum”, „Studi Ecumenici”, „Studia Bobolanum”, „Studia i Dokumenty Ekumeniczne”, „Studia Gdańskie”, „Studia Moralia”, „Studia Philosophiae Christianae”, „Studia Theologica Varsaviensia”, „Teologia w Polsce”, „The Biblical Annals”, „Verbum Vitae”, „Warszawskie Studia Teologiczne”, „Zeszyty Formacji Katechetów”, „Życie Konsekrowane”.

Oprócz tego biblioteka posiada również dodatkowy zbiór nieskatalogowanych publikacji podręcznych (biblioteka ascetyczna) z dziedziny teologii ogólnej i życia duchowego obejmujący ok. 4 tys. pozycji[22] oraz dział zbiorów specjalnych, w którym gromadzone są m. innymi obiekty muzealne (zbiór medali okolicznościowych, medali i odznaczeń państwowych, krzyży, odznak, legitymacji i innych pamiątek patriotycznych i religijnych)[23].

Biblioteka Wyższego Seminarium Misyjnego Księży Sercanów jest jednym z członków założycieli Federacji Bibliotek Kościelnych „Fides”. Przedstawiciel biblioteki bierze udział w walnych zgromadzeniach Federacji. Od 1992 roku rozpoczęto prowadzenie katalogu w systemie MAK opracowanym przez specjalistów Biblioteki Narodowej w Warszawie[24]. 1 października 2017 roku została podpisana umowa w sprawie włączenia katalogu biblioteki do Katalogu centralnego „Fides”, dzięki czemu całość zbiorów bibliotecznych jest obecnie dostępna w katalogu bibliotek kościelnych „Fides” działającym w systemie KOHA[25]. 20 lipca 2018 roku podpisano także umowę z Centrum NUKAT w sprawie współpracy biernej[26], a 25 kwietnia 2019 roku w sprawie współpracy czynnej, na mocy której pracownik biblioteki w Stadnikach[27] może opracowywać rekordy haseł wzorcowych, rekordy bibliograficzne i symbole lokalizacji[28]. W ramach tej współpracy do 31 marca 2022 roku skopiowano 52 404 rekordy bibliograficzne. Do bazy NUKAT wprowadzono 2122 nowe hasła KWH i samodzielnie opracowano 3883 druki zwarte nie opracowane dotychczas przez inne biblioteki[29].

Katalog zbiorów bibliotecznych jest dostępny na miejscu i w internecie na stronie biblioteki: https://seminarium.scj.pl/strony/biblioteka oraz  na stronie katalogu centralnego „Fides” https://katalog.fides.org.pl/. Biblioteka znajduje się na parterze budynku seminaryjnego i posiada odpowiednie warunki lokalowe. Wypożyczalnia i lektorium dysponują stanowiskami komputerowymi z dostępem do bazy bibliotecznej. Użytkownicy mogą także korzystać z Cyfrowej Wypożyczalni Publikacji Naukowych Academica[30].

 

3. Starodruki w bibliotece w Stadnikach

Cenną część księgozbioru Biblioteki Wyższego Seminarium Misyjnego Księży Sercanów w Stadnikach stanowią stare druki. Pochodzą one m.in. z likwidacji zagranicznych seminariów i domów Zgromadzenia np. z Lyonu (Bibliothèque Seminaire S.C.J.), Fayet (Aisne) (Bibliothèque des Prêtres du Sacré-Cœur Saint-Clemént), Paryża, z domów Zgromadzenia w Polsce np. z  przeniesionej do Stadnik Biblioteki Studium Teologicznego Księży Sercanów w Krakowie, z darów z bibliotek prywatnych np. ks. Mateusza Jeża, bibliotek instytucjonalnych bądź z zakupów[31].

Wśród 387 starych druków, najstarsze pochodzą z XVI wieku. W opracowaniu pt. Starodruki Biblioteki Wyższego Seminarium Duchownego w Stadnikach powstałym w roku 2010 został opisany zbiór 206 ówcześnie znajdujących się w bibliotece starych druków, wraz z najstarszą księgą – Biblią Laeopolity. W księgozbiorze można odnaleźć m.in. dwa egzemplarze Tomvs Opervm Divi Ioannis Chrysostomi [...]. T. 4, Contineromnium D. Pauli Epistolarum enarrationem, ad Græca exemplaria, non solum Veronense uerumetiam manuscripta, denuo per Sigismundum Gelenium collatam, quarum catalogum sequens pagina complectitur drukarza Jana Frobena z 1558 roku, założyciela jednej z najznakomitszych bazylejskich oficyn wydawniczych razem ze wspólnikami J. Amerbachem oraz J. Petrim. Jako jeden z pierwszych, w wydawanych przez siebie książkach wprowadził on ozdobną kartę tytułową, ujętą w architektoniczny ornament, którego dopełnieniem był stale umieszczany sygnet drukarski – laska Asklepiosa (częściej Eskulapa) opleciona przez dwa węże, z ptakiem u góry, trzymana przez dwie ręce. Jej przodkiem była, opleciona przez dwa węże laska sumeryjskiego boga Ningiszzidy. Innym ciekawym przykładem starego druku jest francuskie wydanie Legenda sanctorum : Opvs Avrevm Qvod Legenda sanctorum vulgo nuncupatur ad vetustorum exemplarium fidem accurate castigatum, & non mediocri diligentia fratris Claudii de Rota [...] z oficyny J. Giunta, przedstawiciela drukarni włoskich. Dalsi członkowie tej rodziny otwierali swoje oficyny w całej Europie, także we Francji[32].

W przytoczonym opracowaniu Kinga Ruman dokonuje szczegółowego opisu kolejnych starych druków z podziałem na starodruki XVI wieku, XVII wieku, XVIII wieku ze szczególnym uwzględnieniem znajdujących się wówczas w księgozbiorze poloników[33]. W końcowej części swojego opracowania podaje także przykłady opraw starych druków znajdujących się w bibliotece. Możemy tu znaleźć oprawy tłoczone (z metalowymi nagłówkami i trzonkiem), z plakietką stosowaną w XVI i XVII wieku w zachodniej i środkowej Europie (w kształcie wyciskanego medalionu); oprawy włoskie (renesansowe), oprawy nacinane, oprawy weneckie (cechujące się ornamentyką dywanową z herbem lub sceną mitologiczną na środku), oprawy gotyckie (niemieckie), oprawy w tzw. stylu à la fanfare, oprawy radełkowe i złocone oraz oprawy w stylu le Gascon[34].

 

4. Publikacje Zgromadzenia Księży Najświętszego Serca Jezusowego

Oprócz publikacji poświęconych duchowości i kultowi Najświętszego Serca Pana Jezusa, tym co wyróżnia księgozbiór biblioteki jest zbiór publikacji Zgromadzenia Księży Najświętszego Serca Jezusowego. Do tej kategorii publikacji należą pozycje książkowe (w tym serie wydawnicze) oraz czasopisma pochodzące z całego świata. Wśród publikacji książkowych na uwagę zasługują wydawnictwa zgromadzeniowe pochodzące z różnych jednostek Instytutu (ponad 20 tytułów)[35], w tym obszerna seria wydawnicza publikacji wielojęzycznych „Studia dehoniana”. Zbiór czasopism zgromadzeniowych zawiera ponad 30 czasopism obcojęzycznych z całego świata oraz kilkanaście czasopism polskich, wśród których na szczególną uwagę zasługują wydawane przez Wyższe Seminarium Misyjne Księży Sercanów w Stadnikach: „Ecce Cor”, dwumiesięcznik dla chorych „Wstań”, „Drogi Przyjaciel”, „Дорогой  Друг”, periodyk naukowy „Sympozjum” oraz „Rocznik Seminaryjny”.

 

4.1. „Ecce Cor”

Powstanie grupy redakcyjnej „Ecce Cor” datuje się na 15 marca 1951 roku[36]. Pierwszy numer pisma ukazał się 8 kwietnia 1951 roku w scholastykacie w Tarnowie i był poświęcony tematom: Sercanie a Papież oraz Ojciec Założyciel a Papież[37]. W skład redakcji wchodzili przede wszystkim alumni, którzy przygotowywali teksty i zajmowali się wydaniem pisma[38].

W 9. numerze „Ecce Cor” w artykule U progu drugiego roku jego autorzy w sposób bardzo obszerny przedstawili własną wizję pisma: „Opowiadamy się zdecydowanie za literaturą publicystyczną i do takiej pisemko nasze zaliczyć chcemy. (…) Należeć ono będzie do tej części literatury, która stara się uchwycić nurt życia w danej chwili takim, jakim on jest, która stara się być sejsmografem rejestrującym przejawy życia na określonym jego odcinku, a dalej, która przez swą twórczość ma z kolei kształtować to życie i wpływać na nie. Zaznaczyć jednak trzeba, iż publicystyka ta w naszym wypadku będzie miała charakter specyficzny – sercański”[39]. Dla Zgromadzenia Księży Sercanów wydawane w latach 1951-1988 pismo „Ecce Cor” jest bogatym źródłem informacji o początkach istnienia prowincji polskiej Zgromadzenia, która w 2022 roku obchodzi jubileusz 75-lecia istnienia[40]. Staraniem grupy redakcyjnej „Ecce Cor” powstał również Album jubileuszowy, wydany przez kleryków tarnowskich z okazji 25-lecia obecności Sercanów w Polsce[41].

 

4.2. Dwumiesięcznik dla chorych „Wstań”[42]

Pomysł powstania czasopisma dla chorych zrodził się z bezpośrednich spotkań stadnickich seminarzystów z ludźmi chorymi i potrzebującymi pomocy zarówno z terenu parafii stadnickiej, jak też ze szpitala w Myślenicach. Ponieważ program studiów seminaryjnych nie pozwalał na zbyt częste spotkania osobiste, zrodził się pomysł docierania do tych osób za pomocą słowa drukowanego, w formie listu, by móc częściej dodawać im otuchy i przekonywać, że cierpienie nie jest karą czy złem koniecznym, lecz mieści się w zamyśle miłości Pana Boga.

Pierwszy egzemplarz listu dla chorych ukazał się w kwietniu 1987 roku. Dwa lata później, w maju 1989 roku przerodziło się ono w pismo z nowym tytułem „Wstań”, wydanym w nakładzie 300 egzemplarzy. Po trzech latach działalności, dnia 17 października 1990 roku, „Wstań” zostało wpisane w oficjalny rejestr czasopism w Sądzie Wojewódzkim w Krakowie a jego pierwszym redaktorem naczelnym został ks. Józef Golonka SCJ[43]. Od tej pory pismo ukazuje się systematycznie, jako dwumiesięcznik. W roku 2022 ukazał się jubileuszowy, 200. numer pisma[44]. Obecnie w jego tworzenie, oprócz samych alumnów, zaangażowani są także lekarze, osoby świeckie, a wśród nich także chorzy. Publikowane teksty są dostępne również na stronie internetowej „Wstań”: http://wstan.scj.pl/.

 

4.3. „Drogi Przyjaciel”

Początek historii czasopisma „Drogi Przyjaciel” sięga 1988 roku. W styczniu tego roku alumni wchodzący w skład Apostolstwa Powołań przygotowali pierwszy list skierowany do chłopców mających kontakt z seminarium, który otrzymał tytuł „Drogi Przyjacielu”. Jego celem było przybliżenie młodym ludziom życia w seminarium Księży Sercanów, zaznajomienie z istotnymi elementami życia zakonnego, a także dzielenie się radościami i wydarzeniami z życia wspólnoty seminaryjnej. W swoich artykułach alumni przedstawiali swoje zaangażowania, podejmowane prace, zainteresowania czy formy działalności apostolskiej.

Format publikacji ewoluował począwszy od czterostronicowego listu formatu A4 do postaci gazetki w formacie A5, zawierającej 16 stron wraz z kolorową okładką (od 55. numeru) w 1999 roku. Dokonano również drobnej korekty tytułu, który odtąd brzmiał: „Drogi Przyjaciel”. W czerwcu 2008 roku ukazał się 100. numer pisemka[45]. Obecnie wydawanie pisemka zostało czasowo zawieszone[46].

 

4.4. „Дорогой  Друг”

Ideą bliźniaczą do wydawanego pisemka „Drogi Przyjaciel” stała się publikacja rosyjskiej wersji językowej gazetki. Ideę tę uskuteczniono w 1995 roku, kiedy to przygotowano pierwszy numer „Дорогого Друга”. W skład redakcji weszli alumni wywodzący się z Mołdawii, Ukrainy, Białorusi i Rosji, dokąd także zaczęły trafiać poszczególne egzemplarze pisemka. Treść artykułów, oprócz tematów typowo powołaniowych, obejmowała zagadnienia wiary i katechizmu. Artykuły miały także za zadanie przybliżyć Zgromadzenie i jego działalność ludziom młodym i wszystkim tym, którzy się spotkają z tą formą apostolstwa.

Pierwsze egzemplarze obejmowały 8 stron formatu A5 i były przygotowane w wersji jednobarwnej. W najnowszej wersji pisemko składało się z 20 stron dwubarwnych z kolorową okładką. Ostatni, 26. numer „Дорогого Друга”, został wydany w 2009 roku[47].

 

4.5. Półrocznik naukowy „Sympozjum”[48]

W związku z licznymi sympozjami naukowymi, które na przestrzeni lat miały miejsce w Wyższym Seminarium Misyjnym Księży Sercanów w Stadnikach, pojawiła się myśl, by ich owoce w postaci zebranych materiałów naukowych przedstawić szerszemu gronu odbiorców. Konkretną realizacją tych planów stał się periodyk naukowy „Sympozjum”, którego pierwszy numer ukazał się w 1997 roku. Jego pierwszym redaktorem naczelnym został rektor seminarium ks. Eugeniusz Ziemann SCJ[49]. Dotychczas ukazało się 41 numerów „Sympozjum”, w których ponad 190 autorów opublikowało ponad 460 artykułów naukowych (również w językach obcych: angielskim, francuskim, niemieckim, rosyjskim i włoskim). Są one dostępne także w wersji elektronicznej na stronach internetowych „Sympozjum”: https://sympozjum.scj.pl/ oraz https://www.ejournals.eu/Sympozjum[50].

 

4.6. „Rocznik seminaryjny”[51]

„Rocznik seminaryjny. Biuletyn informacyjny Wyższego Seminarium Misyjnego Zgromadzenia Księży Najświętszego Serca Jezusowego w Stadnikach”[52] jest najnowszą inicjatywą wydawniczą seminarium. Jego pierwszy numer ukazał się w 2001 roku z inicjatywy rektora seminarium ks. Jana Strzałki SCJ, który został jego redaktorem naczelnym[53]. Periodyk ukazuje się na początku każdego roku akademickiego i zawiera najważniejsze informacje dotyczące studiów seminaryjnych, podzielone w następujące grupy tematyczne: inauguracja roku akademickiego, działalność naukowo-dydaktyczna Wyższego Seminarium Misyjnego, skład osobowy Seminarium i terminarz studiów. Od drugiego do dziewiątego numeru „Rocznika seminaryjnego” publikowano w nim również artykuły naukowe wykładowców seminarium.

 

Zakończenie

Biblioteka Wyższego Seminarium Misyjnego Księży Sercanów w Stadnikach wpisuje się w sposób niezwykle istotny w działalność samego seminarium ale także w dziedzictwo kulturalne i naukowe Polskiej Prowincji Księży Sercanów. Gromadzone zbiory odzwierciedlają zarówno pasję zdobywania wiedzy, która jest jednym z elementów misji placówek formacyjnych przygotowujących kandydatów do kapłaństwa, ale też swoim zakresem opisują w jakieś mierze historię działalności pastoralno-wychowawczej Zgromadzenia w Polsce i na świecie. Charakterystyka zbiorów obejmująca publikacje z teologii, filozofii, prawa kanonicznego, podstawowe pozycje z innych dziedzin nauki i kultury, ale także specyficzne dla charyzmatu Księży Sercanów publikacje związane z kultem Najświętszego Serca Jezusowego oraz osobą założyciela Zgromadzenia, czcigodnego sługi Bożego o. Leona Dehona, podkreślają specyfikę i wyjątkowość tej biblioteki. Zarówno dbałość o wszechstronność księgozbioru, jak też inwestycje poczynione w celu jego powiększania, zabezpieczenia i nowoczesnego udostępniania wskazują na pragnienie, by w jak najlepszy sposób był on wykorzystany dla dobra osób, którym sercanie służą poprzez swoją działalność duszpasterską i misyjną.

 

Bibliografia

Album jubileuszowy. Z okazji 25-lecia Zgromadzenia Księży Najświętszego Serca Jezusowego w Polsce 1928-1953, Kraków 1992.

Biblioteka Wyższego Seminarium Misyjnego Księży Sercanów w Stadnikach – Starodruki stan z dnia 21.10.2021 r., Archiwum WSM Stadniki.

Dane o bibliotece, czytelni i czasopismach sporządzone dla Sekretariatu Prymasa Polski z dnia 25 marca 1960 r., Archiwum Studium Teologicznego 22/25/III/60.

Deklaracja przystąpienia do CWPN Academica z dnia 18.05.2019 r., Archiwum WSM Stadniki.

Furczoń J., Początki Zgromadzenia Księży Najświętszego Serca Jezusowego w Polsce, Kraków 1992.

Gąsiorek A., 25 lat temu, „Ecce Cor” 57 (1973), s. 4-14.

Gdy ustąpiła noc niewoli, w: Album jubileuszowy. Z okazji 25-lecia Zgromadzenia Księży Najświętszego Serca Jezusowego w Polsce 1928-1953, Kraków 1992, s. 233-241.

Kronika Wyższego Seminarium Misyjnego Księży Sercanów w Stadnikach z lat 2017-2021, Archiwum WSM Stadniki.

Król S., Rys historyczny klasztoru Księży Najświętszego Serca Jezusowego w Stadnikach (1944-1980), Kraków 1992.

Kunda C., Dni prześladowań, Kraków 1992.

Kunda C., Jubileusz stadnicki okiem kleryka i nowicjusza, „Ecce Cor” 57 (1973), s. 15-17.

Kunda C., Ważniejsze daty w Prowincji Polskiej, w: Album jubileuszowy. Z okazji 25-lecia Zgromadzenia Księży Najświętszego Serca Jezusowego w Polsce 1928-1953, Kraków 1992, s. 243-246.

Majka W., Początki naszego domu w Stadnikach, Stadniki-Tarnów 1952.

Nagy S., Lata okupacyjnych mroków, w: Album jubileuszowy. Z okazji 25-lecia Zgromadzenia Księży Najświętszego Serca Jezusowego w Polsce 1928-1953, Kraków 1992, s. 119-134.

Nosal M., Użytkownik biblioteki na przykładzie alumnów Wyższego Seminarium Misyjnego Księży Sercanów w Stadnikach, Kraków 1999, maszynopis.

Osiągnięcia biblioteki – oś czasu, https://centrum.nukat.edu.pl/pl/statystyki?view=indywidualne&layout=all&locale=pl&b=STAD_001, 04.04.2022.

Poleszak L., By nieść nadzieję – dwumiesięcznik dla chorych „Wstań”, „Czas Serca” 172 (2022), s. 16-17.

Poleszak L., Od redakcji, „Sympozjum” 2(41) (2021), s. 7-8.

Poleszak L., Wyższe Seminarium Misyjne Księży Sercanów w Stadnikach – historia i teraźniejszość, „Sympozjum” 1(12) (2004), s. 233-242.

Porozumienie nr 6/2019 o współpracy w zakresie wprowadzania danych do Narodowego Uniwersalnego Katalogu Centralnego NUKAT z dnia 25.04.2019 r., Archiwum WSM Stadniki.

Porozumienie nr 8/2018 z dnia 20.07.2018 r., Archiwum WSM Stadniki.

Porozumienie w sprawie Katalogu centralnego z dnia 1.10.2017 r., Archiwum WSM Stadniki.

Powrót do tożsamości, „Ecce Cor” 70 (1981), s. 11-13.

Rozbudowa Biblioteki Wyższego Seminarium Misyjnego Księży Sercanów, Kraków 2003, Archiwum WSM Stadniki.

Ruman K., Starodruki Biblioteki Wyższego Seminarium Duchownego w Stadnikach, Kraków 2010, maszynopis.

Sprawozdanie z działalności naukowo-dydaktycznej za rok 1980/1981, Archiwum WSM Stadniki.

Sprawozdanie z działalności naukowo-dydaktycznej za rok 1982/1983, Archiwum WSM Stadniki.

Sprawozdanie z działalności naukowo-dydaktycznej za rok 1995/1996, Archiwum WSM Stadniki.

Sprawozdanie z działalności naukowo-dydaktycznej za rok 2000/2001, Archiwum WSM Stadniki.

Sprawozdanie z działalności naukowo-dydaktycznej za rok 2008/2009, Archiwum WSM Stadniki.

Sprawozdanie z działalności Studium Filozoficznego za lata 1960-65, Archiwum Studium Teologicznego 90/30/IX/65.

Sprawozdanie z działalności Studium Teologicznego Księży Najświętszego Serca Jezusowego 1956-1965 dla prac Komisji Studiów przed IV Kapitułą Prowincjalną, Archiwum Studium Teologicznego 89/30/IX/65.

Swoboda G., Homilia wygłoszona w czasie Mszy św. z okazji 30-lecia „Ecce Cor”, „Ecce Cor” 70 (1981), s. 2-9.

U progu drugiego roku, „Ecce Cor” 9 (1952), s. 3-10.

Włoch A., Karpierz J., Ważniejsze daty z historii Zgromadzenia i Prowincji Polskiej, w: Album jubileuszowy. Z okazji 25-lecia Zgromadzenia Księży Najświętszego Serca Jezusowego w Polsce 1928-1953, Kraków 1992, s. 275-305.

Włoch A., Początki historii kleryckiego pisemka „Ecce Cor” 1951-1954. Z okazji 50-lecia założenia Prowincji Polskiej, Warszawa 1997.

Z kart naszej przeszłości, „Ecce Cor” 76 (1984), s. 14-18.